Aquapura Prespa

„АКВАПУРА“ ПРОЕКТ ЗА ЕВРОПСКА ПРЕСПА

За Португалците од „Аквапура“, Македонија е „земја на ангели, езера и планини“, а со нивниот хотелски комплекс Преспа ќе биде „седма точка на светската убавина“

пишува: СИНИША СТАНКОВИЌ

s.stankovic@globusmagazin.com.mk

фото: АНДРЕЈ ГИНОВСКИ

Македонија веќе има своја историја. Дозволете ни тука да создадеме уште едно место со душа!, побараа сопствениците на португалската хотелска групација „Аквапура“, чиј проект „Аквапура – Македонија“, според нив и нивните домаќини во Преспа, треба да ја внесе Европа во Македонија и да ги прикаже убавините на Преспанскиот регион низ светот. Идејата за ваков проект била иницирана за време на првата посета на Лисабон на тогашниот македонски претседател Борис Трајковски во јануари 2004 година и, според португалските инвеститори, кои слични проекти за елитен туризам, покрај во Португалија (во „познатата долина на виновата лоза, која е прогласена за природно наследство на УНЕСКО“), досега граделе и во Чешка, Унгарија, Бразил, Панама и Италија, Преспа со него ќе стане „седма точка на светската убавина“. Сопствениците на „Аквапура“ се убедени дека нивната инвестиција во разнишаниот македонски туризам ќе биде од многукратна корист и за нив, и за Преспа, и за Македонија. Големиот комплекс „Аквапура - Македонија“ ќе се гради на педесетина хектари на брегот на Преспанско Езеро, во него ќе бидат вработени 300-350 лица, од кои дел ќе се обучуваат во центрите на „Аквапура“ во светот, и според локалната самоуправа, сигурно ќе ја подобри економската состојба во општината и во регионот. Според градоначалникот на Ресен, Димитар Бузлески, „Аквапура - Македонија“ не е само проект на Преспа туку и на Република Македонија, па и на регионот. „Знам што значи името ’Аквапура‘ во светот и сигурен сум дека таквиот третман им е даден со право, поради сето она што го имаат направено досега. Овој проект во Преспа ќе значи видоизменување на туристичката понуда на Македонија кон светот и лоцирање на Преспа, но и на целата држава, на мапата на најелитните туристички дестинации“.

Оптимизмот на преспанци го дели и власта. Агенцијата за поддршка и промоција на туризмот минатата недела, на Водици, на претседателот на „Аквапура хотелс, вилас енд спа“, Диего Ваз Гедеш, му ја додели наградата „Свети Климент Охридски“ за неговите заслуги за инвестирањето во еден од најголемите туристички проекти во Југоисточна Европа. Самиот Ваз Гедеш, кој по доделувањето на наградата замина од Македонија, во своето писмо, кое беше прочитано утредента на промоцијата на календарот за изградба на објектите од македонскиот проект, потенцираше дека е длабоко поврзан со Македонија, дека „оваа библиска земја на Александар Велики и на апостол Павле, на св. Климент и св. Наум, на Охрид и Преспа, на Хераклеја и Курбиново, на прекрасните фрески и манастири“, го освоила неговото срце и дека затоа ги мобилизирале сите сили за Преспа да биде седма точка на светската убавина. 

 КАПАЦИТЕТИ Според последните најави, комплексот „Аквапура - Македонија“, чија изградба беше најавена уште во 2006 година, ќе почне да се гради уште напролет. По усвојувањето на урбанистичкиот план, главниот проект за комплексот ќе биде презентиран на Архитектонскиот факултет во Скопје. Комплексот ќе има хотел од 70-ина соби и апартмани (проект на португалскиот архитект Мануел Аирес Матеуш, кој според Ваз Гедеш е „постмодерно чудо“ и „спаѓа во врвот на модерната екстравагантна визија - кога совршено убавата природа влегува во совршеноста на архитектонската имагинација“), 50 вили, спа-центар на 2.000 квадратни метри, ски-центар и ловиште. Пролонгирањето на административните работи, според еден од промоторите на проектот, амбасадорот и писател Јордан Плевнеш, не се одразило врз оптимизмот на инвеститорите, кои очекуваат до 2011 година да бидат завршени сите градежни работи, вклучувајќи го и ски-центарот во Националниот парк „Галичица“. „Има повеќе експертски фондации од Европската унија што ќе работат на хармонизирање на она што го нуди Националниот парк ‘Галичица’ и она што може да го направи ‘Аквапура’, со што Отешево ќе биде ставено на светската туристичка мапа“, изјави Плевнеш. Инвеститорите од „Аквапура“ не се премногу загрижени ни за квалитетот на патот Охрид – Отешево, по кој ќе треба да ги транспортираат гостите од охридскиот аеродром до идниот монденски комплекс, и веруваат дека извонредната локација на брегот на највисокото езеро на Балканот (близината на аеродромот, Битола и Грција), ултрамодерниот хотел и особено природните убавини во Националниот парк „Галичица“, 115-те видови птици во орнитолошкиот парк „Езерани“ и бројните културни знаменитости во регионот се доволен предизвик за елитните туристи од Европа.

На минатонеделната промоција во објектот на „Кјуби“ во Отешево, на која присуствуваа и германската амбасадорка и претставничката на француската амбасада во Скопје, менаџерот на проектот „Аквапура - Македонија“, Мигуел Симоес де Алвеида, изрази разбирање и за македонската администрација и за досегашното пролонгирање. „Урбанистичкиот план за проектот е во Министерството за транспорт и врски, од каде што чекаме одобрување. Свесни сме дека кога станува збор за вакви посебни места, чија убавина е позната секаде во светот и кои се наоѓаат во заштитена зона, процесите може да траат подолго, оти поголем број владини агенции се вклучуваат во работата за да ги издадат сите одобренија за проектот. Не сметаме дека процесот е премногу долг и се надеваме дека ќе биде завршен на заедничко задоволство“.

И според првиот човек на Ресен, Бузлески, планирањето на „Аквапура - Македонија“ е во финална фаза и веќе деновиве се очекува согласноста од Министерството за транспорт. „Ресорното Министерство досега не' следеше во сите наши активности, но лиценцата за планирање во Македонија ја има агенцијата ’Инпума‘, која бавно работеше. Затоа бараме да се избегне монополот во планирање на просторот со доделување повеќе лиценци. ’Аквапура – Македонија‘ веќе е сопственик на земјиштето, на хотелот ’Европа‘ што го купи на тендер, како и на објектот на ’Кјуби‘ и на останатите помали објекти. Треба да докупат уште еден хектар земјиште од познати сопственици - приватници и со тоа се' ќе биде подготвено за почеток. Во првата фаза веќе е определен буџет од 34,9 милиони евра, а со градежните работи ќе се започне штом ќе се заврши со целосната документација. Јас сум оптимист, се' што е сработено досега ме уверува дека ова ќе биде извонреден проект кој навистина ќе ја приближи Преспа до Европа“. 

ЕВРОПСКИ ПАРИ Иако ЕК во последниот извештај не предложи датум за почнување преговори за пристапување, со статусот земја-кандидат добиен уште во 2005 година Македонија има пристап до европската помош, како за транзиција и за јакнење на институциите така и за прекуграничната соработка со земјите-членки на ЕУ и со други држави, за регионален развој во сферите на транспортот, животната средина и економскиот развој, за развојот на човечки ресурси и за руралниот развој. Барајќи ја таму својата шанса, локалната самоуправа во Преспанскиот регион интензивно работи на промоција на сопствените капацитети и на сегментите во кои со европска помош постои голема можност за понатамошен развој. Така, Општина Ресен, со помош и на „европските пари“, досега подготви извонредно спакувани пропагандни материјали за „убавата Преспа“, која ги повикува гостите да уживаат во летните авантури на „длабоката душа на езерото“ и во топлото „добредојде од се' срце“, кое го нудат жителите на селата Брајчино, Долно Дупени, Претор, Сливница, Стење, Љубојно..., чии сместувачки капацитети се презентирани како дел од туристичката понуда на регионот.

Според првиот човек на Ресен, Бузлески, локалната самоуправа прави се' што е во нејзина моќ да ја подобри економската слика во општината и во регионот но иако верува во успехот на проектот „Аквапура - Македонија“ и го истакнува постигнувањето на ЗЕЛС со Заедничкиот комитет „ЕУ - Македонија“, тој се жали дека во Македонија се' уште не функционира Законот за локална самоуправа. „Законот едноставно и не може да се операционализира, зашто нема национална стратегија за развој на регионите, а Брисел, јасно, негативно го оценува тоа. Не профункционираа центрите за развој на регионите, не се добиени акредитациите за платежната активност за средствата од фондовите... Се трудиме да воспоставиме адекватна комуникација со ЕУ, но истовремено се обидуваме да ги поттурнеме активностите во Владата, а тука нема битен исчекор. Немам одговор зошто Владата не се ангажира повеќе на тој план, иако концептот на развиена локална самоуправа значи и економски постабилна држава.

Наместо тоа, локалната самоуправа во Македонија е најцентрализираниот дел од процесот на децентрализација! Засега не можеме да понудиме локации и градежно земјиште, на пример, зашто сето тоа е во надлежност на министерствата. Бавно се реализираат урбанистичките планирања во општините и во секоја фаза плановите мораше да се усогласуваат со министерствата за животна средина и за транспорт и врски. Локалната самоуправа има ингеренции, ама нема можности да провлекува странски инвестиции. Еве, ’Аквапура – Македонија‘ е извонредна шанса за Преспа, но генерално, економската моќ на општините во Македонија е слаба и локалната самоуправа тука не може многу да помогне ако не се сменат околностите“.

Од друга страна, според првиот човек на „Аквапура“, Ваз Гедеш, оптимизмот околу проектот на неговата групација во Македонија се должи и на фактот дека петте последни години без проблеми соработувале со четири македонски влади од различни политички провиниенции, со разни министерства и институции и со Советот на Општина Ресен. Според Бузлески, пак, и во ЗЕЛС, главно, градоначалниците кои имаат слични проблеми ја маргинализираат партиската припадност. Уште кога на сите нивоа во државава така би се смениле околностите...

Ѓомлезе и шеќерпаре за елитни туристи

Стратегијата за рурален развој, со која познатиот печалбарски крај, користејќи ги и природните убавини, треба да стане пријатно место за живеење и за дочекување на гостите од светот, е една од опциите на кои работи локалната самоуправа во Преспа. Покрај туристичката мапа на Преспа и претставувањето на ризницата на културно-историските споменици во регионот, локалната самоуправа на компакт-дискови на потенцијалните гости им нуди пешачки патеки и можности за откривање на „непозната Преспа“, но и промотивни материјали за преспанската кујна, сосе рецептите за нивно приготвување: од сушените пиперки и полжавите од Љубојно, преспанскиот крап и „циронките“, преку сушените пиперки со праз, сармите од лозов лист, зелниците, млечникот и питулиците, до ѓомлезето и шеќерпарето...

Според градоначалникот на Ресен, Димитар Бузлески, општинскиот проект за развој на агротуризмот се совпаѓа со концепцијата на сопствениците на „Аквапура“ за развој на елитниот туризам во Преспа. Гостите на „Аквапура - Македонија“ би имале и адекватна понуда од индивидуалните даватели на услуги од Преспа, за чиј квалитет гарантира Општината со самото вклучување на домаќинствата и нивните сместувачки капацитети во мапата на понуди.